Más vale tarde que nunca: sólo hoy, cuatro años después de los hechos, me di cuenta de que Smokey había muerto. Smokey era un marero, miembro fundador de la Mara Salvatrucha, banda que aún siembra el terror en Centroamérica. Lo entrevisté, entre miedo y esperanza, un lunes por la mañana en marzo de 2006. Tomámos café, hablámos en el jardín, al borde de la piscina de mi hotel en San Salvador, adonde lo había invitado. Me contó su vida, la vida de la mara. Smokey era un duro, eso sí, pero un duro que tenía un lado soft al que quiso dar más atención en lo que le quedaba de vida. Lo imaginaba reinsertado, feliz con su hija, tal como lo vemos en la foto de Mandalit del Barco que me permito adjuntar.Sinceramente, saber que Ernesto había muerto me hizo un choque. Porque volví a pensar en las otras personas a quienes conocí y que murieron por balas en Latinoamérica: el sindicalista Jaime de Segovia (Colombia), el joven Winston que hacía radio en una comuna de Medellín... ‘No mires la muerte en la cara’, me advirtió un gran amigo de Lima, Álvaro. ‘No mires, que su sonrisa te marcará para siempre.’ No lo sé, lo que sí sé es porqué nunca más recibí un correo de Smokey. Para recordarlo, y para los que lean en neerlandés puedan ler la traducción de la transcripción (no limpiada) de las palabras que me dijo, les dejo este breve testemuño sobre la breve vida de un joven centroamericano... Smokey murió tras haber rechazado acudir a una fiesta de la mara, dos meses después de que dijo lo siguiente:
“Mijn naam is Ernesto Miranda. Ik ben geboren op 28 november 1969, zoon van een Salvadoraanse moeder en een Hondurese vader, reden waarom ik vanaf datzelfde jaar enkel door mijn moeder ben opgevoed, want El Salvador had een gewapend conflict met Honduras, de voetbaloorlog. Op dat moment werd mijn vader dus gedeporteerd naar Honduras, toen ik negen maanden oud was. Ik heb mijn vader voor mijn 13de nooit teruggezien. Op dat moment was ik al naar de VS gegaan, ik was er op mijn tiende naartoe getrokken. Ik ben niet met mijn moeder gegaan, maar met enkele familieleden, met mijn nicht. De reden waarom ik naar de VS emigreerde was dat in 1980 in El Salvador de oorlog al bezig was.
“Mijn naam is Ernesto Miranda. Ik ben geboren op 28 november 1969, zoon van een Salvadoraanse moeder en een Hondurese vader, reden waarom ik vanaf datzelfde jaar enkel door mijn moeder ben opgevoed, want El Salvador had een gewapend conflict met Honduras, de voetbaloorlog. Op dat moment werd mijn vader dus gedeporteerd naar Honduras, toen ik negen maanden oud was. Ik heb mijn vader voor mijn 13de nooit teruggezien. Op dat moment was ik al naar de VS gegaan, ik was er op mijn tiende naartoe getrokken. Ik ben niet met mijn moeder gegaan, maar met enkele familieleden, met mijn nicht. De reden waarom ik naar de VS emigreerde was dat in 1980 in El Salvador de oorlog al bezig was.
