maandag 31 mei 2010

Las encuestas nos engañaron

Leo que las encuestas colombianas se equivocaron vaticinando un fotofinish entre Juan Manuel Santos y Antanas Mockus. Bueno, el primero ganó y probablemente se llevará la presidencia el día 20 de junio. Una semana antes, el día 13, votamos en Bélgica. Sinceramente, no puedo impedirme de esperar que nuestros encuestradores se engañen igual, ya que un país liderado por los separatistas conservadores del NVA me parece un escenario catastrófico. Un amigo muy serio, ex-catedrático de la mayor universidad del país, me dijo que quería preparar un manual sobre ¿Cómo sobrevivir bajo el NVA? Cuando el mismo me dijo que estaba pensando en pedir asilo político en Cuba, lo hizo para bromear, claro, pero me parecía una broma altamente reveladora del clima en que estamos. A no ser que, como en Colombia, estémos "ante un elector más maduro, que no se deja llevar por lo que dicen las encuestas y que toma la decisión de votar basado en una reflexión más reposada" - como lo explicó a El Tiempo César Valderrama, encuestador para Datexco.
Saludos, Lode

vrijdag 28 mei 2010

Mockus, el Partido Verde y el futuro de Colombia

Hagan click en el título, que verán un clip hecho por un grupo de actores y que no está nada mal. Sigue un artículo que hice para DM:

Hij lijkt wel dé belichamer van het moderne Latijns-Amerika: Antanas Mockus, Colombiaan van Litouwse komaf, voormalig burgemeester van Bogotá, wars van elk ideologisch etiket en grootste verrassing in de campagne voor de presidentsverkiezingen. In de eerste ronde, nu zondag, neemt mathematicus Mockus het op tegen de kandidaat van uittredend president Uribe, de tot voor kort gedoodverfde winnaar Juan Manuel Santos.

BOGOTÁ. Mockus (58) komt op voor de Groene Partij en maakt van het respect voor de wet zijn speerpunt. Toch wil hij, in de lijn van Uribe, keihard tegen de Farc-guerrilla blijven aangaan. De peilingen wijzen op een nek-aan-nekrace met Santos.
Antanas Mockus, zoon van Litouwse inwijkelingen, heeft op het eerste gezicht meer van een Noord-Europese dominee dan van een doorsnee Colombiaan. Ook zijn verkiezingsprogramma ademt haast kantiaanse redelijkheid. Zijn campagnesymbolen zijn het potlood en de grondwet, waarbij het eerste voor opvoeding en onderwijs staat, het tweede voor de legaliteit en het respect voor wet en mens. “Gesteld dat het daar zou kunnen, dan zou hij een goede president van Denemarken zijn,” zeggen zijn tegenstanders, overtuigd dat Mockus bij Colombia past zoals een tang op een varken.
Maar uitgerekend dat vleugje noordelijkheid lijkt ‘s mans succesformule in de huidige campagne te zijn. De wiskundeprofessor raakte een gevoelige snaar in een land dat al 200 jaar naar een werkende staat op zoek is en oorlogen en conflicten aan elkaar gerijgd heeft. Gaf niemand Mockus drie maanden geleden ook maar een schijn van kans tegen de kandidaat van de erg populaire, uittredende Álvaro Uribe, dan voorspellen de peilingen inmiddels een nek-aan-nekrace. Na de eerste ronde zondag lijkt de strijd dan ook voorbestemd om een Santos versus Mockus-verhaal te worden.

Modelmetropool
Gesteld dat Mockus wint, dan ziet een aantal commentatoren ook Colombia – met tien jaar vertraging op de rest van Latijns-Amerika – naar links overhellen. Maar de Groene Partij waarmee de Litouwer scheep gaat heeft niets te maken met wat daar in Europa onder begrepen wordt, net zomin als oud-gijzelaarster en -kandidate Ingrid Betancourt, eveneens ‘groen’, destijds een ecologiste was. Groen betekent in de regio vooral ‘nieuw’, ‘alternatief’ en ‘links noch rechts’. Voor de Colombiaanse groenen zijn ontslagen in de openbare sector en privatisering van overheidsbedrijven geen taboe, net zomin als belastingverhogingen en uitkeringen met het oog op herverdeling van de rijkdom dat zijn.
Antanas Mockus mag dan al een outsider lijken, een onbeschreven blad is hij niet. Als burgemeester van de hoofdstad Bogotá kreeg hij destijds een medaille opgespeld door Álvaro Uribe (die zich die geste intussen waarschijnlijk danig beklaagd heeft) omdat hij de moord- en geweldcijfers zo drastisch naar beneden haalde.  Bogotá, dat destijds samen met eeuwige rivaal Medellín de internationale ranglijst van minst benijdenswaardige grootsteden aanvoerde, is sinds Mockus tot een soort modelmetropool uitgegroeid, met brede fietslanen, een spraakmakend openbaarvervoerssysteem en een veerkrachtig maatschappelijk middenveld.
Eveneens van de Partido Verde is de oud-burgemeester van Medellín, Sergio Fajardo, die op zijn beurt de stad van wijlen Pablo Escobar een gedaanteverwisseling liet ondergaan. In de huidige campagne treedt Fajardo, net zoals Mockus wiskundeprofessor, als kandidaat-vicepresident aan. Beiden beschikken over uitgebreide administratieve ervaring en heten efficiënt, allebei beklemtonen ze de noodzaak van ethische beleidsvoering.
Hoewel Uribe persoonlijk altijd hoog bleef scoren in de peilingen, raakten de morele standaarden van diens bestel aangetast door de bondgenootschappen tussen parlementsleden en paramilitaire doodseskaders, door de betrokkenheid van het leger bij moorden op jongeren uit de sloppenwijken en door politiek gemotiveerde afluisterpraktijken.

Geen softie

In het geval van Mockus nam het engagement voor kwalitatief burgerschap en individuele verantwoordelijkheid bijwijlen overigens creatieve vormen aan: aan de universiteit liet hij zijn even rumoerige als onoplettende studenten ooit zijn blote billen zien, in de straten van Bogotá verscheen hij enkele jaren geleden verkleed als Superman - om duidelijk te maken dat hij schoon schip wou maken met corruptie en andere uitwassen van falend beleid.
Dat alles maakt dat Mockus’ imago niet dat van een zweverige softie is. Maar volstaat het om een land te leiden waar de Farc-guerrilla al sinds de prille jaren ‘60 het bestel omver probeert te vechten? Om de slagkracht aan te houden waarmee president Uribe haar vrij succesvol bestreed - zonder haar evenwel te verslaan? Om Colombia relatief veilig te houden nadat de jaren negentig gebukt gingen onder absolute onveiligheid? Mockus wil het beleid aanhouden. “Zolang de Farc gijzelaars vasthoudt onderhandel ik niet met ze,” zei de kandidaat gisteren in El País.
Mockus’ tegenstander Juan Manuel Santos, voormalig minister van Defensie en een van de architecten van de spectaculaire vrijlatingsoperatie voor Betancourt en een reeks andere Farc-gijzelaars, kan alvast zijn ervaring voorleggen. Als Colombia vandaag eindelijk werk kan maken van banen, armoedebestrijding, onderwijs en gezondheidszorg, dan is het omdat zij, Álvaro Uribe en Juan Manuel Santos, de rust en orde teruggebracht hebben, zo verluidt het in hun kamp. Santos hoopt vooral stemmen te halen in die plattelandsregio’s waar de Farc de hardste klappen kreeg, Mockus kan vermoedelijk rekenen op de stemmen van de jonge stedelingen.
“Voor wie geen zin heeft in de rechtse continuïteit à la Uribe dient zich nu een optie in het centrum aan,” zegt de Colombiaanse analist Germán Vallejo. “Maar ook heel wat sympathizanten van links zijn bereid de krachten te bundelen rond Mockus.”

dinsdag 25 mei 2010

Pequeños pasos

Sigue un (breve) artículo que escribí sobre las 'concesiones' que hizo Raúl Castro en cuanto a los prisioneros políticos, un tema que volvió a darle cierto protagonismo a Cuba en las páginas internacionales de muchos periódicos. Personalmente, no sé qué pensar de estos pequeños pasos a los cuales tantos cubanos se han acostumbrado en los últimos años y que ilustran, según ellos, lo merecido que es el apodo del General: 'Líder Mínimo'.
Lo que sí sé es que a RC se le considera(ba) como más pragmático que su hermano mayor, implicando esto que la decisión de trasferir unos pocos presos a cárceles más cercanas de sus residencias o, en el caso de los enfermos, al hospital, sea prueba de pragmatismo. Todo es relativo, claro, y el pragmatismo a lo cubano puede ser relativamente pragmático dentro de los matizes de los gobernantes de la isla - sin serlo para quien no los observe...
De todos modos, Ernesto Vera Rodríguez, miembro del social-demócrata Arco Progresista y residente de Santiago, no parece impresionado por las promesas del gobierno. Vera Rodríguez, a quien hice una breve llamada telefónica - excelente la conexión - inició una huelga de hambre el día 18, acción no apoiada pero sí respetada por el Arco. Solidaridad, por una parte, con el disidente santaclareño Guillermo Fariñas quien ya pasó de 90 días sin comer; protesta, por otra parte, contra el proceso político a la raiz del cual él mismo, Vera, fue removido de su función de titular universitario - así me lo explicó el jurista.
A mí personalmente nunca me han gustado las huelgas de hambre como médio de presión. Aún así hay que reconocer que en el caso de Cuba algo estas acciones parecen haber generado: un frente inesperado de disidentes y opositores conocidos por su histórica dificultad en unirse por un lado, y por lo menos una inquietud difusa en los círculos oficiales por otro.
Como me dijo Vera: "Hasta unos incondicionales del régimen hoy día critican a La Habana por su trato de los presos." Me parece que tiene razón. Saludos, Lode

PS: He aquí el artículo tal como salió en De Morgen:

Cubaanse oppositie sceptisch over beloften Raúl Castro

HAVANA. In Cuba kijkt de oppositie uit naar de overbrenging van zieke politieke gevangenen naar ziekenhuizen. Enkele dissidenten zullen ook naar cellen in hun thuisprovincie worden getransfereerd. Raúl Castro, wiens mensenrechtenbeleid nieuwe internationale kritiek oogstte na de dood van hongerstaker Orlando Zapata, maakte die belofte na gesprekken met de Kerk.

De verwachtingen zijn hoog, misschien al te hoog gespannen. Alleszins kijkt iedereen die op Cuba ook maar van ver iets met de interne oppositie of dissidentie te maken heeft, uit naar de daden die vorige week door woorden werden voorafgegaan: toen beloofde president Castro, na gesprekken met kardinaal Ortega, dat hij beterschap zou brengen in de situatie van een aantal politieke gevangenen. Van de 190 politieke gevangenen die de verboden (weliswaar getolereerde) Commissie voor de Mensenrechten en de Nationale Verzoening van Elizardo Sánchez als dusdanig geïdentificeerd heeft, zitten er 17 ver buiten hun woonplaats in gevangenissen en zijn er 25 ernstig ziek. Een aantal onder hen zou nu respectievelijk dichter bij huis in de cel worden gestopt, dan wel voor verzorging naar een ziekenhuis worden overgebracht. Van die tweede groep eist Guillermo Fariñas, journalist, psycholoog, dissident en sinds 90 dagen in hongerstaking, echter de onvoorwaardelijke vrijlating - al toont hij zich dezer dagen compromisbereid. Fariñas, die in een ziekenhuis in Santa Clara intraveneus gevoed wordt maar intussen al 15 kilogram lichter weegt, begon zijn actie daags na de dood van een andere hongerstaker – de politiek vrij onbeduidende maar symbolisch belangrijk geworden Orlando Zapata. Wie alvast niet in een gebaar van goodwill vanwege de regering gelooft, is de jurist en onlangs ‘om politieke redenen’ ont
slagen universiteitsprofessor Ernesto Vera Rodríguez. Rodríguez (30), van de sociaal-democratische Arco Progresista van de bekende opposant Manuel Cuesta Morúa (foto), krijgt voor zijn actie niet de steun maar wel het “respect” van zijn partij. Daarover gebeld in de Oost-Cubaanse stad Santiago, zegt Rodríguez: “Castro’s toegevingen stellen niets voor. Het is volstrekt belachelijk dat een basisrecht als medische verzorging in deze als een concessie wordt beschouwd. Wat de regering nu doet beantwoordt niet aan de wensen van het Cubaanse volk, noch aan die van het maatschappelijk middenveld. Ook de bemiddelingspogingen van de kerk zijn te schuchter en komen te laat.” Rodríguez ging niet alleen hongerstaken uit protest tegen zijn ontslag in het kader van een politieke zuivering, maar ook uit solidariteit met Fariñas. Van de 190 politieke gevangenen die Cuba telt, behoren er 53 tot de zogenaamde ‘Groep van 75’, die in 2003 gearresteerd werden. Een deel van de groep is onder meer om gezondheidsredenen vrijgelaten en in ballingschap gestuurd. (LD)

vrijdag 21 mei 2010

Tochtli e o Poderosinho

O realismo mágico pode ter deixado de ser o estilo literário mais representativo da literatura latinoamericana de hoje (vejam o meu texto sobre Volpi da semana passada), a realidade muitas vezes continua ultrapassando qualquer ficção. Justamente neste momento no qual estou lendo o excelente primeiro romance do jovem mexicano Juan Pablo Villalobos, 'Fiesta en la madriguera' (Anagrama), dou com um artigo da Folha de São Paulo entitulado 'Menino de dez anos chefia quadrilha de tráfico em SP'...
As duas histórias têm a ver uma com outra, a primeira sendo ficção e a segunda realidade. Primeiro a ficção: Villalobos conta a vida de um menino que adora os chapéus, os diccionários, as guilhotinas e os franceses (porque os franceses gostam das guilhotinas - lógico). Tochtli - é o nome dele - também é um fanático dos animais selvagens, e no jardim da casa do seu pai (desculpem: do palácio) tem um zoológico privado. Já agora fiquem a saber: o papai é narcotraficante, e o romance do muito prometedor Mexicano introduz o leitor no alucinante mundo dos cartéis visto pelos olhos de um garoto.
O garoto ainda não é traficante, não, mas as cabeças cortadas, os rios de sangue e os cadáveres mutilados estão onipresentes. "Incrível", achava eu - até que li o artigo na Folha: "A Polícia Militar diz que um garoto de cerca de dez anos é chefe de uma quadrilha de traficantes em São Manuel (272 km de São Paulo)." Este rapazinho não responde a um nome indígena ou precolombino, mas é conhecido como... "o poderosinho"! Contam uns amigos dele, aliás detidos na Operação Fraldário (what's in a name!): "Vende, recebe dinheiro e distribui drogas."
A América Latina pode finalmente ter deixado para atrás a fase do Boom e do realismo mágico, para a boa literatura é a mesma mina de sempre. Abraços! Lode

woensdag 19 mei 2010

België in La Vanguardia

Yo sí que votaré el 13-J. Pero en esta entrevista con La Vanguardia el cantante limburgués Stijn Meuris explica porqué él no - y estoy 100 % de acuerdo con su descripción del estado del país. Es más que una verguenza, es un desastre. (O sea que excepcionalmente esta vez no hablo de ALC. Saludos. L.)

dinsdag 18 mei 2010

EU blaast relaties met Latijns-Amerika nieuw leven in


Querid@s amig@s, ya sé que este blog está en neerlandés, lo que complica fundamentalmente la lectura para quienes no manejan este ilustre idioma de las llanuras noroccidentales de nuestra vieja Europa. Para quien se atreva: aquí viene un texto que escribí sobre la cumbre madrileña donde se juega sobre todo el futuro de nuestras relaciones comerciales:


Spanje, dat samen met Herman Van Rompuy het EU-voorzitterschap uitoefent, wil de gelegenheid te baat nemen om de banden tussen de Unie en Latijns-Amerika weer aan te halen. De top die beide regio’s deze week in Madrid samenbracht, maakte alvast dít duidelijk: dat in het voetspoor van het boomende Brazilië ook andere ‘ALC-landen’ met zelden gezien zelfvertrouwen naar de toekomst kijken.

BRUSSEL. De EU hervat in juli de sinds 2004 geblokkeerde gesprekken met het door Brazilië en Argentinië aangevoerde handelsblok Mercosur. Ook met Centraal-Amerika, Peru en Colombia worden de handels- en politieke relaties nieuw leven ingeblazen.

Er moeten geen doekjes om gewonden worden: “Latijns-Amerika beheert zijn macro-economische beleid beter dan ooit te voren. Elf Latijns-Amerikaanse landen hebben de crisis alweer achter zich gelaten, de banken hebben er geen toxische activa gekocht en staan er sterk. Politiek, inzake mensenrechten, economisch zowel als op het vlak van de interregionale relaties is de regio veel rijper geworden.” Volgens Enrique Iglesias, secretaris-generaal van het Iberisch-Amerikaanse Algemeen Secretariaat en éminence grise van de Europese Latijns-Amerika-diplomatie, zullen de zeven rijkste landen van de regio in 2020 gezamenlijk economisch groter zijn dan het veel volkrijkere China. Anders gezegd: “Latijns-Amerika is een zeer belangrijke, gelijkwaardige partner voor Europa,” zoals Iglesias zich vorige week liet ontvallen op een informeel treffen in Madrid.

De VS en China

Gelijkwaardig zijn de relaties in principe altijd geweest, al stond in de praktijk tegenover het welvarende en democratische Europa steevast het arme en autoritair bestuurde Latijns-Amerika. Alhoewel dat laatste in sommige landen nog altijd het geval is, lijkt de gelijkwaardigheid anno 2010, met een expansief Latijns-Amerika enerzijds en een zwaar door de financiële crisis aangeslagen Europa anderzijds, meer dan ooit werkelijkheid te worden. Talrijke waarnemers wijzen er ook op dat de Europese Unie niet immuun is voor het lot dat een decennium geleden Latijns-Amerika te beurt viel - de sambacrisis in Brazilië, gevolgd door de complete instorting van het financiële bestel in Argentinië.
Hoe dan ook, anders dan lange tijd gevreesd belooft de top in de Spaanse hoofdstad geen lege huls te blijven. Maandag kwamen de Europese Unie en de Mercosur, het handelsblok waar behalve Brazilië en Argentinië ook Uruguay en Paraguay lid van zijn (het Venezolaanse lidmaatschap is nog niet geformaliseerd) al overeen hun sinds 2004 gestaakte onderhandelingen te hervatten. Volgens EU-president Herman Van Rompuy zullen negotiatieteams uit beide regio’s vanaf juli weer samenzitten. De Braziliaanse president Lula wil haast maken en hoopt het akkoord tussen de EU en de Mercosur tegen 1 januari 2011 rond te hebben. Voor de eerste minister van Spanje, José Luís Rodríguez Zapatero, “wordt dit het belangrijkste akkoord voor de Unie”.
Een akkoord zou voor Europa, zo al de belangrijkste handelspartner van de Mercosur, de toegang vereenvoudigen tot een markt van 270 miljoen personen, goed voor ruim 20 procent van de wereldwijde veeteelt, 35 procent van de globale sojaproductie enzovoort.
In elk geval wil Brussel niet dat, zoals in het geval van Mexico en het Naftaverdrag (1994) met Canada en de VS gebeurde, dat Noord-Amerika Europa opnieuw de kaas van het brood neemt. Ook China, gretige afnemer als het is van grondstoffen, nog altijd de eerste koopwaar die Latijns-Amerika in de aanbieding heeft, rukt fors op.

Frankrijk en zijn landbouw

Helaas, het water tussen Europa en Latijns-Amerika blijft diep. Onder leiding van Frankrijk is een tiental EU-landen tegen een akkoord met Mercosur omdat zulks zware gevolgen zou hebben voor hun landbouw. Het feit dat de EU-Commissie bereid is de Mercosurlanden een quotum van 60.000 ton vlees toe te staan (in plaats van de door hen gevraagde 300.000 ton) alsook alle barrières te slopen op het vlak van granen en zuivel, betekent dat er zwaar weer op komst is voor de enkel door subsidies overlevende Europese landbouw. In ruil voor grotere markttoegankelijkheid voor Latijns-Amerikaanse landbouwproducten wil Brazilië zijn markt geleidelijk openstellen voor Europese high-tech, diensten en deelname aan overheidscontracten. Ook het protectionistische Argentinië zou tot toegevingen bereid zijn. In ieder geval spelen ook binnen de Mercosur zelf sterke spanningen, met name tussen de reuzen Brazilië en Argentinië en hun zich gediscrimineerd voelende satellietstaten Uruguay en Paraguay.

Colombiaanse geheime dienst

Niet alleen de hervatting van de gesprekken met de Mercosur zorgt voor een nieuw elan tussen Europa en Latijns-Amerika. Maandag werd ook een succesvol punt gezet achter de onderhandelingen met de landen van Centraal-Amerika en vandaag worden akkoorden gesloten met de Andeslanden Peru en Colombia.
Voor wat dat laatste land betreft: heel wat groepen van het sociaal middenveld, daarin gesteund door de groene fractie van het Europees Parlement, eisen dat het ondertekenen uitgesteld wordt tot Bogotá duidelijkheid verschaft heeft over wat haar geheime dienst, de beruchte DAS, met haar dossier ‘Europa’ op het oog had. 
Uit recente onthullingen is gebleken dat de DAS lijsten aanlegde van tegenstanders van het vrijhandelsakkoord en hen probeerde te discrediteren, bijvoorbeeld door hen met de marxistisch-leninistische FARC-guerrilla in verband te brengen. Onder meer de European Trade Union Confederation (ETUC) eist klare wijn: “Nu sommige regeringen zelfs hun hulp aan Colombia opgeschort hebben in antwoord op de illegale activiteiten van de DAS, is het zonneklaar dat het ongeloofwaardig is om de onderhandelingen op deze manier (door vandaag toch het akkoord te ondertekenen, ld) af te sluiten,” zegt John Monks, secretaris-generaal van ETUC. 
Colombia zelf beklemtoont dat de DAS op dit moment volop met het gerecht samenwerk om de augiasstal van de illegale praktijken uit te mesten. Aan het eind van de maand vinden in het land – uiterst spannende – presidentsverkiezingen plaats. 

donderdag 13 mei 2010

Volpi en de dood van Latijns-Amerika

Querid@s,
Was met twee collega's van de Süddeutsche Zeitung (München) en een van Visão (Lissabon) aan de wandel in Madrid, waar we uitgenodigd waren voor een rondetafelconferentie over de relaties tussen Latijns-Amerika en Europa. De vraag rees hoe we die eerste regio efficiënter in de kijker konden brengen, nieuwe thema's konden aanreiken om te laten zien hoezeer ze de jongste jaren is veranderd, en hoe goed onze Europese nostalgici van Macondo, magisch realisme en utopisch politiek gedram eraan zouden doen 'El insomnio de Bolivar' te lezen, van mijn Mexicaanse leeftijdgenoot Jorge Volpi.
Mijn excuses dat deze blog de jongste weken wat minder gestoffeerd raakte (druk druk druk), maar laat me jullie minstens bovengenoemd boek aanbevelen, een must read voor iedereen die anno 2010 met Latijns-Amerika bezig is - of wat ervan overblijft: laat ons niet vergeten dat de regio als geoculturele eenheid nog altijd een puur Europees concept is, een scherm waarop we al onze dromen en frustraties projecteren, en onze beschavingsdrang combineren met (door al dan niet geloofwaardig schuldgevoel ingegeven) solidair internationalisme. Neen beste Europeanen, met die ingesteldheid zullen we er niet meer komen. De tijd dat Latijns-Amerika onze honger naar heldendom, revolutie en ideologie (marxistisch of neoliberaal) kon vervullen, ligt finaal achter ons. Vandaag is ALC (América Latina y Caribe) minder een veilige haven voor sentimenteel links of rechts dan wel een economische reus in wording die Europa de spiegel van zijn eigen verdwerging voorhoudt.
Zoals Spanje vanaf 1898 zichzelf moest heruitvinden na het verlies van zijn laatste kolonie, Cuba, zo dreigt meer dan 100 jaar later Europa in zijn geheel die oefening te moeten overdoen. O ja (en zonder per se pessimistisch te willen klinken): Spanje heeft na de instorting van zijn imperium de pijlen op zichzelf gericht en een spelletje zelfvernietiging gespeeld, Burgeroorlog genaamd, waar het tot vandaag niet van bekomen is - zie de mislukte recente poging om gerechtigheid te doen aan de slachtoffers van Franco en de uitschakeling van rechter Garzon.
Ik sprak in Madrid met meerdere collega's uit Argentinië en Chili: eerlijk, die snappen er niets van! Enigszins met het mes op de keel en onder druk van de internationale gemeenschap (sorry: van de universele justitie) zijn zij het voorbije decennium in indrukwekkende mate klaar gekomen met de schrikbewinden van respectievelijk Videla en Pinochet. Een Peruaanse collega verwees dan weer naar zijn oud-president Fujimori, die de rest van zijn dagen in de gevangenis zal slijten. Telkens weer had Europa destijds de mond vol over hoe cruciaal het gerechtigheid, reparatie, mensenrechten en noem maar op wel vond. Welnu, uitgerekend het land dat toen het hardst aan de kar trok, Spanje, slaagt er niet in de goede raad vandaag op zichzelf toe te passen. "Elders ziet Europa alles, thuis is het blind", zei een collega heel terecht. De voorbeelden zijn legio, en te talrijk om er hier zelfs maar een handjevol van op te noemen (ééntje toch: de War on Drugs, waarin we Colombia en Mexico al jaren de les spellen terwijl we zelf nauwelijks inspanningen leveren om de consumptie bij ons aan te pakken)...
Moeten we nu echt aan zelfkastijdiging doen? Neen, Europa is zich in zijn lange, tragische 20ste eeuw al ruimschoots aan autodestructie te buiten gegaan. Maar toch: iets in de huidige onbestemde tijden zet me aan het denken, ergens heb ik het gevoel dat we niet bij de les zijn.
In dat verband, drie korte anecdotes:
a) Aan de Université Libre de Bruxelles vertelde professor Guy Hermet ons in 2001 dat 'Argentijnse toestanden' (de complete instorting van het financiële bestel en blokkering van het banksysteem) ook bij ons niet uit te sluiten vielen. Iedereen lachte schamper. Vandaag zouden we niet meer lachen. Moraal a: niets is onmogelijk, ook niet in negatieve zin, nuchter blijven is de boodschap.
b) Nadat onlangs de aarde had gebeefd in Chili, hoorde ik menig gemiddelde, goed opgeleide maar niet in ALC beslagen Vlaming de vrees uiten dat daar aan het eind van de rit nog meer doden zouden worden geteld dan in Haïti, waar het er op 12 januari al 230.000 waren. Moraal b: we kennen onze wereld niet, anders hadden we Chili van Haïti kunnen onderscheiden.
c) Toen ik mensen vertelde (ik deed het onder meer op radio 1, zie een van mijn vorige posts) wat de ontwikkelingsindicatoren van Chili zijn en hoe rijk dat land wel is, luidde de reactie: 'Help, ze zijn ons aan het voorbijsteken.' Moraal c: we gunnen anderen hun beurt niet, wat een fundamenteel onconstructieve attitude is.
Tel a, b en c op en je ziet hoe de wereld naar Europa kijkt.
Overigens: in de bewuste Madrileense bar, ergens tussen Plaza Santo Domingo en Puerta del Sol, hebben we het door Europa gedoopte en betuttelde Latijns-Amerika tussen tapas en cañas door 'dood' verklaard - 'volwassen', als dat beter klinkt. (Toegegeven: niemand had de moed om in één ruk door ook Europa dood te verklaren, of minstens 'hoogbejaard', 'niet meer bij de tijd', 'te oud om nog te leren' enzovoort...)

(Voor de rest hebben we de presidentiële duels of verkiezingen van de volgende maanden nog even doorgepraat: wie wordt de volgende president van Colombia, Santos of Mockus? Wie volgt Lula op, Serra of Dilma? En hoeveel zetels krijgt de Venezolaanse oppositie straks in het parlement? Hoe serieus is de kandidatuur van Jaime Bayly in Peru - en hoe lekker de ceviche bij Gaston, het beroemdste restaurant van Zuid-Amerika, in Lima?)

Zomaar wat bedenkingen op donderdagavond
- Saludos, Lode