De journalisten in Mexico

Es este un artículo que publiqué acerca del fenómeno del 'Blog del Narco' que tiene un éxito tremendo en México. Pero más que enfocar en el blog propriamente dicho he querido llamar la atención a la situación terrible que enfrentan nuestros colegas periodistas en México, donde en los últimos cuatro años fueron desaparecidos o asesinados más de 30 de ellos. A este propósito le hice una llamada a Carlos Lauría, responsable para las Américas en el Committee to Protect Journalists (CPJ).

Anonieme auteur van omstreden ‘Narcoblog’ publiceert video’s en gevoelige informatie
Gruwelijke details drugsoorlog bekend door Mexicaanse blog

Door de drugsoorlog is Mexico een van de meest riskante landen ter wereld geworden voor journalisten. Veel media kreunen er onder de zelfscensuur. Dat klimaat verklaart waarom miljoenen Mexicanen de weg gevonden hebben naar de ‘Blog del Narco’, een even mysterieuze als omstreden website waarvan de auteur een anonieme, erg geïnformeerde twintiger zou zijn.

MEXICO-STAD / Een video op de Blog del Narco leidde onlangs tot de arrestatie van een gevangenisdirectrice. Die had bajesklanten toestemming gegeven hun cel te verlaten om moorden te  plegen.

In Mexico had de ‘Blog del Narco’ (‘Narcoblog’) – die in maart dit jaar is opgestart – van meet af aan een trouwe aanhang. De blog krijgt echter ook in het buitenland weerklank, nu een geposte video onlangs tot de arrestatie van een veelbesproken gevangenisdirectrice leidde. De dame bleek haar gevangenen, gelieerd aan het Sinaloakartel, immers wapens en auto’s ter beschikking te stellen waarmee ze vervolgens moorden gingen plegen.
Op de video was een politieagent te zien die door het Zetas-kartel ontvoerd was en die het hele opzet aan zijn kidnappers uitlegde. Aan het eind van het filmpje wordt de agent koelbloedig doodgeschoten.
Waar de video precies vandaan komt en wie erachter zit, blijft een mysterie. Ook de blogger is een nobele onbekende. Volgens het persagentschap AP, dat contact met hem maakte, betreft het een twintiger uit het woelige noorden van Mexico. De jongeman, die computerspecialist is en zijn identiteit bijzonder goed weet af te schermen, publiceert naar eigen zeggen het materiaal dat hij toegestuurd krijgt. Nu eens lijkt het van de kartels zelf afkomstig, dan weer oogt het alsof de staat hem de inlichtingen heeft aangeleverd. De bezoekers van de blog krijgen vooral dingen te zien die doorgaans niet voor publicatie bestemd zijn – een onthoofding bijvoorbeeld. 
“We spreken geen oordeel uit, we zeggen niet dat een specifieke groep de slechteriken zijn”, zegt de jongeman. “We willen geen problemen met de kartels.” Op de blog staan ook links naar Facebookpagina’s van vermoedelijke trafikanten, en de auteur houdt er een Twitteraccount op na die ook door CNN en Español, de belangrijkste Mexicaanse media, de FBI en het Mexicaanse ministerie van Defensie wordt gevolgd. Wekelijks wordt de Blog del Narco liefst drie miljoen keer aangeklikt.

Informatieoorlog

Toch is niet iedereen even opgezet met de site. “Deze blog hanteert geen ethische criteria en veel informatie die erop verschijnt kan journalistiek niet door de beugel”, zegt Carlos Lauría van de internationale persrechtenorganisatie Committee to Protect Journalists (CPJ) aan De Morgen. “Wel is de site illustratief voor het grote informatieprobleem waarmee Mexico kampt. De oorlog gaat immers niet alleen om drugs, maar ook om de controle over het nieuws dat daarover wordt verspreid. De Blog del Narco wordt daar duidelijk in gebruikt.”
Sinds president Felipe Calderón eind 2006 verklaarde de kartels volledig te willen uitroeien, vielen er al 28.000 doden in Mexico. Een wereldwijd unicum voor een democratisch land dat officieel niet in oorlog is.

Ballingschap

Ook werden intussen al 30 journalisten omgebracht, wat van Mexico het gevaarlijkste land van Latijns-Amerika maakt voor de pers. “Als je vaststelt dat de narco’s media zover krijgen hún boodschappen te verspreiden in ruil voor de vrijlating van gegijzelde journalisten, hoef je er geen tekening bij te maken: de zelfcensuur viert hoogtij, de onderzoeksjournalistiek is zo goed als dood en zelfs het pure weergeven van de feiten is niet langer mogelijk. Veel journalisten stappen uit het vak of vertrekken in ballingschap.”
En wat meer is: de criminele feiten waar journalisten het slachtoffer van zijn, blijven voor 90 procent onbestraft. Om daar wat aan te veranderen mogen misdaden tegen de pers volgens CPJ niet langer op het niveau van de deelstaten behandeld worden – die blootstaan aan corruptie en beïnvloeding – maar moet een en ander in eerste instantie al op het (vooralsnog minder kwetsbare) federale niveau worden aangepakt.
“Als het gerecht van een deelstaat een affaire onderzoekt, blijkt bijvoorbeeld niet zelden dat de bewijslast zoek raakt”, aldus nog Lauría.