vrijdag 27 maart 2009

Mariela presses for change

Zelfs Mariela Castro, de dochter van Raúl met wie ik enkele maanden geleden een uren lang gesprek had, begrijpt er niets meer van. Aan EFE, een Spaans persagentschap, zei ze deze week - van horen zeggen, waarmee ze blijkbaar evenzeer als de modale Cubaan op het geruchtencircuit is aangesloten - dat er op zeker ogenblik, "als het onderzoek is afgesloten", wel ruimere uitleg zal komen over de ontslagen van Felipe Pérez Roque en Carlos Lage Dávila (zie mijn eerdere posts hierover).
"Ik heb geen informatie. Ik zou meer willen horen en er meer over willen weten," liet ze zich ontvallen. Meer zelfs: "Ik betreur de gang van zaken." Ook betreuren doet Mariela het feit dat de nieuwe, onder meer door haar Centrum voor Sexuele Opvoeding (Cenesex) gepromote familiewet zo lang op zich laat wachten. Mariela Castro spreekt van 'trabas' - hinderpalen die, zoals ik uit ons gesprek opmaakte, worden opgeworpen door communistische en katholieke conservatieven.
Mariela, die de voorbije maanden druk was met de afwerking van haar doctoraalscriptie, leek een beetje naar de achtergrond teruggedrongen. Toen ze blogster Yoani Sánchez ervan langs gaf en haar met weinig fijngevoeligheid een "kippetje" noemde, kreeg ik het gevoel dat ze lippendienst moest bewijzen aan de Plaza de la Revolución, zich van een strak-revolutionaire kant moest tonen om daar niet in ongenade te vallen.
Eerlijk gezegd: ik denk dat Mariela's recentste uitspraken goed nieuws zijn voor de hervormingsgezinden binnen en buiten het bestel. Ze stáát er nog, ze is niet weggerangeerd, van het toneel verdwenen of de mond gesnoerd. Anderzijds heb ik de indruk dat ze zelf een beetje wanhoopt. Want waar blijft het nieuwe Cuba waar ook zij aan werkt? En waarom talmt haar vader zo? Een stel vragen voor zondag, als ze palief op de wekelijkse familielunch ontmoet.

Groeten, Lode

dinsdag 24 maart 2009

Op OBALIVE, vrijdag/vendredi/viernes/sexta-feira 20 M

Uittip voor Amsterdam: de Openbare Bibliotheek op het Oosterdokseiland. OBAlive (Radio Vijf) vindt elke avond om 19.00 uur plaats op de vierde verdieping, met de Nederlandse hoofdstad als decor. Als u daar toevallig naar een rijsttafel zoekt: Tempo Doeloe is reuze meegevallen. Saludos, Lode.

zondag 22 maart 2009

Acerca de los cambios, otra vez...

Nog steeds beroert me de vraag welk euvel Carlos Lage en Felipe Pérez Roque, respectievelijk de de facto eerste minister en minister van buitenlandse zaken van Cuba, naar de exit gedwongen heeft. De diverse meningen van ‘s werelds talloze C-astrologen zijn inmiddels te reduceren tot drie grote theorieën.

a) Een zet van Raúl tegen Fidel: Roque, en in mindere mate Lage, behoorden tot dat deel van de macht dat waarnemers als ‘fidelistisch’ beschouwen. In stelling gebracht door de voormalige Líder Máximo, nu weggerangeerd door de Líder Mínimo, zij het dat de Líder Máximo, strateeg als hij is, dat niet wil toegeven en dus zelf komt zeggen hoezeer de twee aan de ‘honing van de macht’ hadden gezeten. Ofschoon Raúl deze ronde wint en beide hoogvliegers vervangt door mensen die hij beter kent en meer vertrouwt, doet Fidel het in Granma overkomen alsof híj gewonnen heeft, er voor alle veiligheid en duidelijkheid aan toevoegend dat de strijd tussen fidelisten en raulisten een verzinsel van de buitenwereld is. Volgens deze theorie was zeker Pérez Roque een ideoloog die zich hard tegen elke ‘pragmatische’ opening richting Washington verzette, en Raúl dus hinderde in zijn poging tot toenadering tot Obama.

b) Een zet van Fidel tegen Raúl: sommigen beweren dat de terugtrekking van Lage en Roque, die beiden aanzien genoten bij het corps diplomatique en in de internationale gemeenschap, een zet is van Fidel (al dan niet in overleg met Hugo Chávez, zoals iemand zowaar suggereerde), bedoeld om Raúls nieuwe-generatie-imago te kelderen en verstarring of regressie op te roepen. In die lectuur verhindert het verdwijnen van de twee ‘jongeren’ de toenadering tussen de VS en Cuba, net wat Fidel (en Hugo) wil(len).
In het kielzog van de grote verschuivingen is overigens opnieuw het verhaal opgedoken dat Raúl en Hugo elkaar rauw lusten. Blijkbaar begint die versie zo’n hardnekkig leven te leiden dat ingrijpen nodig was. Chávez ontkende enkele dagen geleden met klem dat Raúl en hijzelf op slechte wederzijdse voet zouden staan. Wel kende Chávez Fidel een stuk beter dan Raúl, zo gaf hij toe.

c) Een zet van Raúl met instemming van Fidel: of zo ongeveer de officiële versie. Het nieuwe Cubaanse bestuur is collegiaal en institutioneel. Raúl is baas en dus doet hij wat hij wil. En wat wil hij? De beste krachten op de hardste klus inzetten, de economie. Laat het nu net Raúls militairen zijn die het voorbije anderhalve decennium het economische laken naar zich toe gehaald hebben. De door militairen gerunde bedrijven functioneren volgens westerse managementstechnieken, zij het dat daar de Cubaanse naam perfeccionamiento empresarial (‘bedrijfskundige vervolmaking’) op wordt geplakt. Door twee civiles van de macht te halen en op sleutelposten militairen aan te stellen, militariseert Raúl zijn bestuur, of beter, rauliseert hij het. Graag laat Fidel niet begaan, maar hij lààt wel begaan. Het voortbestaan van de revolutie hangt nu eenmaal af van de slagkracht waarmee het bestel de economie aanpakt, en de orde en discipline die nodig zijn om een en ander zonder zware schokken rond te krijgen.

Wat ik er zelf van denk? Ni idea, al neig ik naar een mix van a en c. Alleszins duidelijk is dat er op Cuba, zoals op zoveel plaatsen in tijden van bestuursoverdracht en transitie, sprake is van een dualiteit van de macht, waarbij de oude macht zichzelf nog niet helemaal laat wegcijferen terwijl de nieuwe macht zich nog niet helemaal laat gelden.

Seguimos en contacto. Lode

donderdag 5 maart 2009

Boekvoorstelling

De inleiding die VRT-journalist Lukas DE VOS ten beste gaf op de boeklancering in Passa Porta (04/03/2009). La introducción que me hizo el periodista VRT Lukas DE VOS en la ocasión del lanzamiento del libro en Passa Porta (04/03/2009). Le texte de présentation du journaliste Lukas DE VOS (VRT) à l'occasion de la présentation de mon livre.

Amicalement, Lode

© Lukas De Vos
Mijn al compleet beduimelde eerste exemplaar :
"een bijna-collector", vond iemand...





woensdag 4 maart 2009

De Ochtend


Bij Annelies Beck in De Ochtend, Radio Eén. Even eerder heeft de journaliste de Granma-website voor me geopend, waarop ik meteen het antwoord vond op mijn vraag van gisteren: hoe Fidel zich helemaal voelde. Wel, Fidel verkeert in opperbeste doen en blijkt het roerend met Raúl eens. De noodzakelijke revolutionaire frontvorming getrouw ontkent hij ook in alle toonaarden dat er van een machtsstrijd sprake is.
Maar hoe het ook zij, sinds deze week is Raúls trein écht vertrokken. Change we can believe in? In elk geval lijkt Havana alle krachten in stelling te brengen voor een verwachte toenadering tot Washington. Waarnemers noemen Bruno Rodríguez, Cuba's nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, meer VS-gezind dan zijn voorganger Pérez Roque.

Saludos...

dinsdag 3 maart 2009

Exit Pérez Roque...


Amigos,

In een interview met Roel Wauters voor Metro (zie hiernaast) ga ik in op de persoon van Raúl Castro. Daags na het gesprek kondigde 'Castro Segundo' toevallig een cruciale herschikking van zijn regering aan. Het opvallendst is dat minister van Buitenlandse Zaken Felipe Pérez Roque van zijn taak 'ontlast' wordt.
Erg doorzichtig zijn de Havaanse cenakels niet en menig insider van het bestel zal zich nog maar eens verkneukelen bij het lezen van de vele interpretaties waartoe de omgooi aanleiding zal geven.
Niettemin een gok: Pérez Roque, voormalige privé-secretaris van Fidel en speerfiguur van de jonge garde die 'El Comandante en Jefe' eind de jaren negentig in stelling bracht (vanwege hun ideologische zuiverheid en gedrevenheid in de Ideeënstrijd ook wel 'Jonge Taliban' genoemd), was te fidelistisch voor het raulisme.

De machtsstrijd tussen deze twee blokken wordt officieel dan wel ontkend, in werkelijkheid is hij al jaren bezig. In mijn ogen is dit het meest aperte voorbeeld van de hevigheid ervan.
Het was me al enkele maanden opgevallen hoezeer Pérez Roque buiten beeld bleef op een moment waarop uitgerekend het Cubaanse buitenlandbeleid zo prominent in de kijker liep, en zeker de multilateralisering ervan.
Misschien was de - in diplomatieke kringen nochtans bijzonder gewaardeerde - Pérez Roque te bipolair, te on-Amerikaans, te pro-Venezolaans, te veel een Trojaans Paard van Fidel - ik denk maar even terwijl ik schrijf.

Een andere tendens die achter de herschikking zichtbaar wordt, is de verdere militarisering van het apparaat. Raúl heeft duidelijk een nieuwe aanzet gegeven tot het verstevigen van zijn eigen inner circle, die leden van 's lands soldateske in wie hij het hoogste vertrouwen stelt voor de zo nodige activering van de economie. Het is, toegegeven, een complete paradox dat juist de oude knarren (en generatiegenoten van Raúl) voor dat doel ingeschakeld worden.

De herschikking van 02/03/2009 is een van de ingrijpendste sinds Raúl Castro een jaar geleden volwaardig aan de macht kwam en lijkt het strategisch voordeel definitief in zijn richting te doen kantelen.
Eerlijk, ik vraag me af hoe Fidel zich vandaag voelt - al zou hij eigenlijk gerustgesteld moeten zijn: nu het pleit zo stilaan beslecht raakt, wordt de kans geringer dat beide stromingen zich na Fidels dood alsnog in de haren vliegen en de revolutie aan onenigheid tenonder gaat - zowel vanuit fidelistisch als raulistisch perspectief het worst case scenario.

Saludos a todos.