Mockus, el Partido Verde y el futuro de Colombia

Hagan click en el título, que verán un clip hecho por un grupo de actores y que no está nada mal. Sigue un artículo que hice para DM:

Hij lijkt wel dé belichamer van het moderne Latijns-Amerika: Antanas Mockus, Colombiaan van Litouwse komaf, voormalig burgemeester van Bogotá, wars van elk ideologisch etiket en grootste verrassing in de campagne voor de presidentsverkiezingen. In de eerste ronde, nu zondag, neemt mathematicus Mockus het op tegen de kandidaat van uittredend president Uribe, de tot voor kort gedoodverfde winnaar Juan Manuel Santos.

BOGOTÁ. Mockus (58) komt op voor de Groene Partij en maakt van het respect voor de wet zijn speerpunt. Toch wil hij, in de lijn van Uribe, keihard tegen de Farc-guerrilla blijven aangaan. De peilingen wijzen op een nek-aan-nekrace met Santos.

Antanas Mockus, zoon van Litouwse inwijkelingen, heeft op het eerste gezicht meer van een Noord-Europese dominee dan van een doorsnee Colombiaan. Ook zijn verkiezingsprogramma ademt haast kantiaanse redelijkheid. Zijn campagnesymbolen zijn het potlood en de grondwet, waarbij het eerste voor opvoeding en onderwijs staat, het tweede voor de legaliteit en het respect voor wet en mens. “Gesteld dat het daar zou kunnen, dan zou hij een goede president van Denemarken zijn,” zeggen zijn tegenstanders, overtuigd dat Mockus bij Colombia past zoals een tang op een varken.

Maar uitgerekend dat vleugje noordelijkheid lijkt ‘s mans succesformule in de huidige campagne te zijn. De wiskundeprofessor raakte een gevoelige snaar in een land dat al 200 jaar naar een werkende staat op zoek is en oorlogen en conflicten aan elkaar gerijgd heeft. Gaf niemand Mockus drie maanden geleden ook maar een schijn van kans tegen de kandidaat van de erg populaire, uittredende Álvaro Uribe, dan voorspellen de peilingen inmiddels een nek-aan-nekrace. Na de eerste ronde zondag lijkt de strijd dan ook voorbestemd om een Santos versus Mockus-verhaal te worden.

Modelmetropool

Gesteld dat Mockus wint, dan ziet een aantal commentatoren ook Colombia – met tien jaar vertraging op de rest van Latijns-Amerika – naar links overhellen. Maar de Groene Partij waarmee de Litouwer scheep gaat heeft niets te maken met wat daar in Europa onder begrepen wordt, net zomin als oud-gijzelaarster en -kandidate Ingrid Betancourt, eveneens ‘groen’, destijds een ecologiste was. Groen betekent in de regio vooral ‘nieuw’, ‘alternatief’ en ‘links noch rechts’. Voor de Colombiaanse groenen zijn ontslagen in de openbare sector en privatisering van overheidsbedrijven geen taboe, net zomin als belastingverhogingen en uitkeringen met het oog op herverdeling van de rijkdom dat zijn.

Antanas Mockus mag dan al een outsider lijken, een onbeschreven blad is hij niet. Als burgemeester van de hoofdstad Bogotá kreeg hij destijds een medaille opgespeld door Álvaro Uribe (die zich die geste intussen waarschijnlijk danig beklaagd heeft) omdat hij de moord- en geweldcijfers zo drastisch naar beneden haalde.  Bogotá, dat destijds samen met eeuwige rivaal Medellín de internationale ranglijst van minst benijdenswaardige grootsteden aanvoerde, is sinds Mockus tot een soort modelmetropool uitgegroeid, met brede fietslanen, een spraakmakend openbaarvervoerssysteem en een veerkrachtig maatschappelijk middenveld.

Eveneens van de Partido Verde is de oud-burgemeester van Medellín, Sergio Fajardo, die op zijn beurt de stad van wijlen Pablo Escobar een gedaanteverwisseling liet ondergaan. In de huidige campagne treedt Fajardo, net zoals Mockus wiskundeprofessor, als kandidaat-vicepresident aan. Beiden beschikken over uitgebreide administratieve ervaring en heten efficiënt, allebei beklemtonen ze de noodzaak van ethische beleidsvoering.

Hoewel Uribe persoonlijk altijd hoog bleef scoren in de peilingen, raakten de morele standaarden van diens bestel aangetast door de bondgenootschappen tussen parlementsleden en paramilitaire doodseskaders, door de betrokkenheid van het leger bij moorden op jongeren uit de sloppenwijken en door politiek gemotiveerde afluisterpraktijken.

Geen softie

In het geval van Mockus nam het engagement voor kwalitatief burgerschap en individuele verantwoordelijkheid bijwijlen overigens creatieve vormen aan: aan de universiteit liet hij zijn even rumoerige als onoplettende studenten ooit zijn blote billen zien, in de straten van Bogotá verscheen hij enkele jaren geleden verkleed als Superman - om duidelijk te maken dat hij schoon schip wou maken met corruptie en andere uitwassen van falend beleid.

Dat alles maakt dat Mockus’ imago niet dat van een zweverige softie is. Maar volstaat het om een land te leiden waar de Farc-guerrilla al sinds de prille jaren ‘60 het bestel omver probeert te vechten? Om de slagkracht aan te houden waarmee president Uribe haar vrij succesvol bestreed - zonder haar evenwel te verslaan? Om Colombia relatief veilig te houden nadat de jaren negentig gebukt gingen onder absolute onveiligheid? Mockus wil het beleid aanhouden. “Zolang de Farc gijzelaars vasthoudt onderhandel ik niet met ze,” zei de kandidaat gisteren in El País.

Mockus’ tegenstander Juan Manuel Santos, voormalig minister van Defensie en een van de architecten van de spectaculaire vrijlatingsoperatie voor Betancourt en een reeks andere Farc-gijzelaars, kan alvast zijn ervaring voorleggen. Als Colombia vandaag eindelijk werk kan maken van banen, armoedebestrijding, onderwijs en gezondheidszorg, dan is het omdat zij, Álvaro Uribe en Juan Manuel Santos, de rust en orde teruggebracht hebben, zo verluidt het in hun kamp. Santos hoopt vooral stemmen te halen in die plattelandsregio’s waar de Farc de hardste klappen kreeg, Mockus kan vermoedelijk rekenen op de stemmen van de jonge stedelingen.

“Voor wie geen zin heeft in de rechtse continuïteit à la Uribe dient zich nu een optie in het centrum aan,” zegt de Colombiaanse analist Germán Vallejo. “Maar ook heel wat sympathizanten van links zijn bereid de krachten te bundelen rond Mockus.”