Cuba en de OAS

De jonge Cubaans-Amerikaanse politoloog (en non-revanchistische ex-revolutionair) Arturo López Levy heeft gelijk: het is een goede zaak dat Cuba weer tot de Organisatie van Amerikaanse Staten toegelaten wordt, een historische stap die de 34 lidstaten woensdag gezet hebben, in het bijzijn van VS-minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton.

Natuurlijk. Fidel Castro zou zichzelf niet zijn geweest als hij de beslissing van de OAS om Cuba na 47 jaar weer in haar rangen op te nemen, niet meteen hooghartig had verworpen. Want al zag zijn land een oude eis na jarenlange inspanningen ingewilligd (excuses voor de compleet ideologische uitsluiting op de top van Punta del Este in 1962, gevolgd door de mogelijkheid om zonder veel voorwaarden opnieuw toe te treden) eigenlijk zal de oude(re) Castro de zoete smaak der zege pas helemaal gevoelen als de OAS ook nog eens zichzelf opheft. Wat moet de wereld, zo redeneert hij, met een bondgenootschap waarvan Cuba destijds uitgesloten werd wegens 'niet strokend met de geplogenheden van het Inter-Amerikaans systeem', terwijl de Stroessners, Duvaliers en Somoza's van deze wereld er in die dagen kennelijk wel bij pasten?
Compromissen zijn nooit Castro's sterkste geweest, ook deze keer ziet het er niet naar uit dat hij in staat en bereid is de OAS als iets anders te zien dan "het ministerie van Koloniale Zaken van het Imperium", zoals hij het lange tijd noemde - met een niet minder ideologisch stereotiep.
Nochtans, de OAS van gisteren is die van vandaag niet, al zit voor Fidel misschien net dáár het probleem: in het Charter van Bogotá schreef de organisatie in 1991 immers het recht op representatieve democratie in, een principe dat ze in 2001 kracht bijzette in de Carta Democrática Interamericana. De fundamenten van de huidige OAS zijn het ideologisch-politieke pluralisme en de garantie van een wettelijke oppositie. Allerminst streefdoelen die in de diverse lidstaten zonder meer gehaald werden of niet voor vervolmaking vatbaar zijn, maar de intenties zijn duidelijk - en vormen een struikelblok voor het Cuba van de vroegere Líder Máximo.
Maar de 34 OAS-landen hebben zich pragmatisch opgesteld, daar in San Pedro Sula. Enerzijds hebben ze, herhaling, de resolutie van Punta del Este geschrapt, anderzijds is Havana niet gevraagd dat het zich hic et nunc democratiseert. Die methodiek, die overeenstemt met Barack Obama's visie dat de eis tot spoedige democratisering weinig realistisch (en zoals het verleden bewezen heeft contraproductief) is, opent deuren voor geleidelijke toenadering via thema's van wederzijds belang. Drugshandel, volksgezondheid, de strijd tegen het terrorisme, natuurrampen: ziedaar de inhoudelijke sleutels waarmee het vertrouwen kan worden hersteld.

Cuba, en met Cuba zoveel andere Latijns-Amerikaanse naties die in een door vernedering en vergelding getekend 19de-eeuws nationalisme zijn blijven steken, moet begrijpen dat de Verenigde Staten ondanks het nog vers in het geheugen liggende beleid van George W. Bush het arrogante WASP-land van vroeger niet meer zijn. Dat met name de etnische en culturele samenstelling (de ruim 45 miljoen latino/as kunnen ervan meespreken) het land steeds verder van zijn angelsaksische, protestantse en blanke wortels doet wegdrijven.
Cuba heeft met verve het symbolische verzet van 'Nuestra America' tegen Washington belichaamd, het is tijd dat het de ideeën- en symbolenstrijd verruilt voor de concrete werkelijkheid van elke dag. Tijd ook dat het dagelijks leven op Cuba minder hard wordt, en dat de economische ontwikkeling onttrokken raakt aan de dwangmatige invulling van recepten die hun beste moment, nou ja, gehad hebben. Dat zeg ík niet. Dat hoor ik op Cuba zelf.

Saludos. Lode